GDPR: Παράνοια ή ανάγκη;

Ίσως ακουστεί τετριμμένο ότι η κοινωνία έχει αλλάξει. Όλοι το ξέρουμε και όλοι έχουμε κουραστεί να το ακούμε. Αλλά είναι γεγονός. Όχι μόνο έχει αλλάξει ο τρόπος ζωής μας αλλά έχει αλλάξει ολόκληρος ο τρόπος θέασης των πραγμάτων γύρω μας. Πριν από τριάντα χρόνια οι άνθρωποι δεν ανησυχούσαν αν κάποιος κλέβει τα προσωπικά του δεδομένα. Πριν από τριάντα χρόνια οι άνθρωποι δεν είχαν πρόσβαση στο διαδίκτυο.

Σήμερα όμως έχουν. Ναι, σε ορισμένες χώρες οι άνθρωποι πεινάνε, στερούνται νερό και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και δεν βιώνουν όλα τα αγαθά που εμείς, «οι άνθρωποι του δυτικού κόσμου» θεωρούμε δεδομένα. Για εμάς όμως, το διαδίκτυο δεν αποτελεί μια πολυτέλεια αλλά ένα στοιχείο και εργαλείο της καθημερινής μας ζωής. Με την ανάπτυξη του διαδικτύου αναπτύξαμε και νέες λέξεις και εκφράσεις όπως την έννοια «προσωπικά δεδομένα». Πάντα είχαμε προσωπικές πληροφορίες όπως όνομα, ηλικία, διεύθυνση, πολιτικά και θρησκευτικά φρονήματα, δράσεις και όλα εκείνα τα στοιχεία που περιλαμβάνονται στον ορισμό της παραπάνω έννοιας, αλλά ποτέ δεν φοβηθήκαμε ότι κάποιος θα μας τα κλέψει. Γιατί εμείς οι ίδιοι δεν τα δημοσιοποιούσαμε.

 Ζούμε πλέον σε μία παράνοια. Σε μια παράνοια ηλεκτρονική. Κρύβουμε την ανάγκη μας για προβολή και αναγνώριση πίσω από διάφορα μέσα που μας προσφέρονται χάρη σε αυτή τη σύγχρονη μάστιγα. Ανεβάζουμε insta stories σαν να μην υπάρχει αύριο και οι υπόλοιποι «φίλοι» μας ξέρουν όχι μόνο που είμαστε και τι τρώμε αλλά σχεδόν και τι ώρα φύγαμε από το σπίτι μας και πότε σκοπεύουμε να γυρίσουμε. Και είναι λάθος δικό μας. Δεν είναι το διαδίκτυο ένας δαίμονας που μας πήρε τα μυαλά και καλύτερα να ζούσαμε στην εποχή των παππούδων μας που τα πάντα τα μαθαίναμε στη γειτονιά. Είναι η δική μας αλόγιστη και απρόσεχτη χρήση που μας ωθεί στο να φοβόμαστε πλέον ποιος ελέγχει τι.

Και έρχομαι στο φλέγον ζήτημα της προστασίας των προσωπικών δεδομένων. Πριν από κάποιο διάστημα, ο ιδρυτής του facebook Mark Zuckerberg, βρέθηκε υπόλογος στο Κογκρέσο για τη διαρροή προσωπικών στοιχείων των χρηστών του facebook μέσω της Cambridge Analytica. Το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα που τόσο έντονα διεκδικούμε, έρχεται σε αντίθεση με την χρήση που κάνουμε. Φωνάζουμε ότι δεν θέλουμε τα στοιχεία μας να δημοσιοποιούνται τη στιγμή που εμείς οι ίδιοι δηλώνουμε το πού είμαστε, την οικογενειακή μας κατάσταση, πότε παντρευτήκαμε, αν χωρίσαμε, που πήγαμε για ποτό. Δεν λέω ότι όλος ο κόσμος χρησιμοποιεί τα social media με αυτόν ακριβώς τον τρόπο αλλά τη στιγμή που εγγραφόμαστε κάπου γνωρίζουμε ότι εμείς οι ίδιοι παραχωρούμε τα προσωπικά μας δεδομένα. Η κλοπή και η αναδημοσίευση τους δεν είναι θεμιτές πρακτικές και πρέπει να κατακρίνονται και να τιμωρούνται. Αλλά καμία πλευρά δεν έχει δίκιο. Δεν έχουμε δίκιο να λέμε ότι δεν ξέρουμε τι επιφέρει η χρήση του facebook όταν εμείς οι ίδιοι συνειδητά έχουμε επιλέξει να μην διαβάσουμε τους όρους χρήσης γιατί πολύ απλά είναι ένα μεγάλο κατεβατό και έλα τώρα μωρέ ποιος νοιάζεται. Δεν έχει δικαίωμα μια εταιρεία να χρησιμοποιεί τα δεδομένα μας για προωθητικούς σκοπούς ακόμα και αν «αναβαθμίζει την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών». Ένας κύκλος που δεν έχει σωστό και λάθος και που κανένας δεν είναι αθώος.

Την ίδια ώρα που η συζήτηση αυτή βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, και τα βίντεο που περιγράφουν τα όσα συνέβησαν ανάμεσα στον Mark και τα μέλη του Κογκρέσου γεμίζουν την αρχική σελίδα του facebook, μία νέα εποχή ξεκινά στην Ευρωπαϊκή Ένωση με την θεσμοθέτηση του λεγόμενου GDPR ή αλλιώς του Γενικού Κανονισμού για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων. Σύμφωνα με το άρθρο 28 του Κανονισμού 679/2016 για την προστασία των φυσικών προσώπων έναντι της επεξεργασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ελεύθερης κυκλοφορίας τους,  ο υπεύθυνος επεξεργασίας έχει την υποχρέωση να προχωρήσει στη σύναψη έγγραφης σύμβασης με τον εκτελούντα και να εγγυάται ότι θα δρα σύμφωνα με τους όρους της ισχύουσας νομοθεσίας.

Και ενώ όλα αυτά στις 25 Μαΐου ξεκίνησαν να εφαρμόζονται με τις εταιρείες να βρίσκονται σε πανικό εφόσον είναι πλέον ένα λάθος κλικ μακριά από υπέρογκα πρόστιμα, η αντίδραση του απλού πολίτη είναι εντυπωσιακή. Οι αντιδράσεις χωρίζονται σε τρείς κατηγορίες: Α. αυτοί που βλέπουν τη σημασία πίσω από όλη αυτή τη διαδικασία ή λόγω της δουλειάς τους αρχίζουν να το διερευνούν περαιτέρω, Β. στα άτομα μεγάλων ηλικιών που ακούνε πράγματα που δεν κατανοούν (και δικαιολογημένα λόγω της περιορισμένης σχέσης τους με την ψηφιακή εποχή) αλλά έχουν την περιέργεια να μάθουν και Γ. σε όλους εκείνους που απλώς εκνευρίζονται γιατί το mailbox τους έχει γεμίσει από e-mail που ζητάνε την συναίνεση τους για να κρατήσουν αποθηκευμένα τα δεδομένα τους και να συνεχίσουν την παροχή των υπηρεσιών. Και τι παρατηρούμε; Mails που δεν έχουμε ιδέα από ποια σελίδα προέρχονται και πότε εμείς οι ίδιοι κάναμε εγγραφή, mails από σελίδες που και εμείς οι ίδιοι απορούμε αν έχουμε χρησιμοποιήσει ποτέ. Με λίγα λόγια, άλλη μια περίπτωση στην οποία αλόγιστα έχουμε παραχωρήσει παντού τα προσωπικά μας δεδομένα, ίσως για να ενημερωθούμε μόλις ένα προϊόν φτάσει στο μαγαζί που επιθυμούμε, ίσως για να συμμετάσχουμε σε έναν διαγωνισμό, ίσως ακόμα γιατί βιώσαμε εκείνη τη στιγμή που λες θα ενημερωθώ παραπάνω και πήγαμε και γραφτήκαμε σε τριάντα ηλεκτρονικές εφημερίδες τις οποίες πλέον ούτε που διαβάζουμε.

Κάπως έτσι λοιπόν χάνουμε το δικαίωμα να φωνάζουμε υπέρ της ιδιωτικότητας. Τα πράγματα έχουν αλλάξει, σε έναν βαθμό έχουν ξεφύγει, αλλά εμείς ως άτομα πρέπει αντί να μένουμε απαθείς και να αρχίσουμε πατάμε consent ή agree στα mails που μας φαίνονται κάπως ενδιαφέροντα να συλλογιστούμε ότι αν εμείς οι ίδιοι δεν παραχωρήσουμε τα προσωπικά μας δεδομένα, δύσκολα κάποιος θα τα μάθει.

Υ.Γ.: Το άρθρο αυτό δεν έχει κανένα στόχο να υποβαθμίσει τα social media και να κατακρίνει τους χρήστες του. Εξάλλου προέρχεται από μια φοιτήτρια ενεργή στα περισσότερα μέσα δικτύωσης που μέσω αυτού του άρθρου γνωστοποιεί τις σκέψεις της σε ένα άγνωστο κοινό. *Παύση για συλλογισμό*

Της Αναστασίας Σφήκα,

Μέλος του Logicalistico.