Brain Drain ή αλλιώς “Φυγή Εγκεφάλων”

     Πριν λίγες μέρες έτυχε να διαβάσω σε έναν ηλεκτρονικό ιστότοπο μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που μου τράβηξε από την πρώτη στιγμή την προσοχή. Εν συντομία, η συνεντευξιαζόμενη, η Αντιγόνη, μια γυναίκα νεαρής ηλικίας, Ελληνίδα, έχοντας κάνει νομικές και οικονομικές σπουδές, αποφάσισε να εργαστεί στο εξωτερικό με την ελπίδα να ασχοληθεί με όσα αγαπά και να εξασφαλίσει το μέλλον της. Βλέποντας την χώρα της να πλήττεται μέρα με την μέρα από την οικονομική κρίση, η φυγή από την Ελλάδα φάνταζε συγκριτικά ως η καλύτερη επιλογή. Αναλαμβάνει, λοιπόν στις Βρυξέλλες την θέση της Συμβούλου Χάραξης Πολιτικών (Policy Advisor), μια θέση που θα την ζήλευαν πολλοί. Πληθώρα ευθυνών από την μια , ικανοποιητική αμοιβή που λειτουργούσε ως αντιστάθμισμα απ' την άλλη. Στο γραφείο της, αφηγείται η Αντιγόνη, ανάμεσα στα γκρίζα κτήρια, ήρθε σε επαφή με την  γκρίζα πραγματικότητα. Στην έδρα των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων, εκεί όπου πολλά συμφέρονται τίθενται επί της τραπέζης τα πράγματα δεν λειτουργούσαν ακριβώς όπως φανταζόταν. Η προσέγγισή της στα θέματα που άπτονταν της αρμοδιότητάς της, τα σχετιζόμενα δηλαδή με την ορθή ενημέρωση του καταναλωτή προτού αυτός προβεί στην αγορά κάποιου επενδυτικού προϊόντος, φαινόταν να μην εναρμονίζεται με την γραμμή που υιοθετούνταν από τους ανωτέρους της. Η Αντιγόνη, βλέποντας σταδιακά να απομυθοποιούνται ευρωπαϊκές αξίες όπως εκείνη του ελεύθερου και ανόθευτου ανταγωνισμού στο πλαίσιο μιας ελεύθερης και ενιαίας αγοράς προς όφελος του τελικού καταναλωτή, αποφασίζει να τα εγκαταλείψει όλα. Το δίχως άλλο στην συνέντευξή της δεν παραλείπει να αναφερθεί στο bullying που υπέστη λόγω της ελληνικής της καταγωγής, δεχόμενη βολές όμορφα λανθάνουσες σε αναφορές περί έλλειψης “ευρωπαϊκού στυλ” για τους νότιο-Ευρωπαίους.

     Διαβάζοντας την συνέντευξη πλήθος σκέψεων κατακλύζουν το μυαλό μου. Η Αντιγόνη, η εμπειρία της, οι απογοητεύσεις που γεύτηκε και η απόφασή της να επιστρέψει και πάλι στην πατρίδα της. Τα τελευταία οχτώ χρόνια υπήρξαν πολλές “Αντιγόνες” που έχοντας ολοκληρώσει της σπουδές τους στα ελληνικά πανεπιστήμια αποφάσισαν να στραφούν εκτός χώρας για να οικοδομήσουν ένα ασφαλές μέλλον για τους εαυτούς τους. Πόσοι ήταν οι γονείς που αναγκάστηκαν να αποχαιρετήσουν τα παιδιά τους στο αεροδρόμιο; Όσο η  οικονομική κρίση συνεχίζεται τόσο πιο πολλοί νέοι μέρα με την μέρα αναγκάζονται σε απομάκρυνση από την Ελλάδα. Πρόκειται για το φαινόμενο της “εκροής εγκεφάλων” ή αλλιώς “brain drain” για το οποίο έχει γίνει λόγος από πολλούς μελετητές ως μια νέου είδους μετανάστευση. Οι πιο πολλοί μόλις που έχουν τελειώσει την βασική τους σπουδή σε κάποιο ελληνικό πανεπιστήμιο. Αρκετοί εξ αυτών μάλιστα έχουν ήδη έτοιμο ένα χαρτοφυλάκιο προσόντων που θα τους κάνει ανταγωνιστικούς στην αγορά εργασίας. Με την βαλίτσα στο ένα χέρι και τα πτυχία στο άλλο, πηγαίνουν είτε για κάποια δεύτερη σπουδή -πιθανότατα για μεταπτυχιακό- είτε απευθείας για ανεύρεση εργασίας σε κάποιο ξένο κράτος, συνήθως κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

    Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι στο θέμα αυτό έχουν υπάρξει δύο ισχυρές προσεγγίσεις. Η μια υπεραμύνεται της απόφασης των νέων ανθρώπων να ξενιτευτούν. Εκτιμάται πως πρόκειται για μια χώρα στην οποία ο δημόσιος τομέας έχει πλήρως αδρανοποιηθεί, καθώς δεν προκηρύσσονται πλέον διαγωνισμοί για τον διορισμό νέων δημοσίων υπαλλήλων. Μια χώρα όπου τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας στηρίζεται στο πελατειακό καθεστώς και εξαρτάται από το εύρος γνωριμιών που διαθέτει κανείς. Δεν είναι άρα καθόλου σίγουρο ότι οι νέοι επιστήμονες θα βρουν κάποια θέση εργασίας σ' αυτήν. Μα ακόμη και αν καταφέρουν να αποκατασταθούν επαγγελματικά, οι προοπτικές σταδιοδρομίας είναι κατά πολύ περιορισμένες συγκριτικά με χώρες που διακρίνονται για τις εύρωστες οικονομίες τους. Η όλη κατάσταση εκτρέφει, συνεπώς ένα κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας για τους άμεσα ενδιαφερόμενους. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν και εκείνοι που επικρίνουν έντονα την λογική της φυγής των νέων από την χώρα. Μιλούν για μια απόφαση η οποία δείχνει απουσία διάθεσης προσφοράς στον τόπο που ανέθρεψε τα άτομα αυτά, υπό την λογική της εγωιστικής διάθεσης από μέρους των νέων. Φροντίζουν να εξασφαλιστούν, αλλά αδιαφορούν για την χώρα τους εγκαταλείποντάς την. Οι υπέρμαχοι αυτής της οπτικής, είναι βαθιά πεπεισμένοι πως όσο δύσκολοι και εάν είναι οι καιροί η ελπίδα πεθαίνει πάντα τελευταία. Οι εικοσιπεντάριδες και οι τριαντάριδες αποτελούν για αυτούς το μέλλον της χώρας. Τους καλούν να μείνουν και να παλέψουν για να αναστραφεί η κατάσταση και να επέλθει και πάλι η πρόοδος και η ευημερία.

     Είναι αναμφισβήτητα αποδεχτές και οι δύο τοποθετήσεις πάνω στο ζήτημα. Και αυτό, γιατί όπως σε καθετί,  έτσι και στην προκειμένη περίπτωση υπάρχουν δύο όψεις. Η μια είναι ο αντικατοπτρισμός της άλλης. Επομένως, θα ήταν σε κάθε περίπτωση παράτολμη η απόρριψη κάποιας από τις δύο αντιμαχόμενες θέσεις. Εκείνο που θα πρέπει , ωστόσο να επισημανθεί είναι πως παρά την σημερινή δεινή κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Ελλάδα, εντούτοις η νέα γενιά της συνεχίζει να διαπρέπει αποδεικνύοντας ότι η πνευματική οξυδέρκεια είναι αγαθό αναλλοίωτο πάνω και πέρα από την όποια πολιτική. Οι Έλληνες ως μικροί επιστήμονες είναι εκείνοι στους οποίους θα πρέπει να δοθεί βήμα για να αποκτήσουν δημόσιο λόγο και να μεγαλουργήσουν. Με τις φρέσκιες ιδέες τους, την αισιόδοξη διάθεσή τους, και την όρεξη τους για ζωή μπορούν αν κάνουν τα αδύνατα δυνατά. Μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχει περάσει προς τα έξω  η αντίληψη περί φυγοπονίας και λογικής της “ήσσονος προσπάθειας” ως χαρακτηριστικό γνώρισμα του μέσου Έλληνα, μα όπως αναφέρει και η Αντιγόνη “Δεν είμαστε κουρδισμένα ψωνάκια, είμαστε φιλότιμοι και πιο εργατικοί, αλλά ασύνταχτοι και χωρίς το σωστό πλαίσιο να λειτουργήσουμε”.

                                                                                                                          Της Κούρταλη Πολυτίμης,

                                                                                                                            μέλος του Logicalistico.

" Βρείτε ολόκληρη την συνέντευξη στο ακόλουθο link : https://www.dinfo.gr/η-αντιγόνη-πήγε-στις-βρυξέλλες-για-μια/ "